Een burn-out, ik gun het niemand: uitgeput, allerlei fysieke en psychische klachten en niet meer kunnen functioneren. Aan de buitenkant is niets te zien, maar uit ervaring weet ik dat je je diep ellendig voelt.
Roofbouw
Wie een (dreigende) burn-out heeft, pleegde roofbouw op haar (of zijn) lichaam. Als een boer roofbouw pleegt op zijn grond, put hij deze uit. Net als landbouwgrond, is je lichaam geen onuitputtelijke bron. Je ziet niets aan de uitgeputte grond op zich, maar deze levert geen goede gewassen meer op. Dat kun je vergelijken met iemand met een burn-out, die kan ook niet meer produceren en presteren na langdurige stress met onvoldoende rust. Zowel landbouwgrond als je lichaam heeft rust nodig om te herstellen. Je kunt niet ongestraft maar door blijven gaan zonder voldoende rust in te bouwen.
Samenvattend kun je burn-out zien als een langdurig gebrek aan voldoende kwalitatief goede hersteltijd.
En dan, als je burn-out bent?
Rust is het allerbelangrijkste als je roofbouw hebt gepleegd. En niet alleen dan, want rust is altijd noodzakelijk om een goede balans tussen inspanning en ontspanning te bewaren. Na iedere inspanning is rust nodig om te kunnen herstellen.
Kijk bijvoorbeeld eens hoe een topsporter dat doet. Die zorgt voor een goede balans tussen inspanning en ontspanning, zodat hij optimaal kan presteren. Ook al ben je geen topsporter, zo werkt het ook voor jou. Goed voor jezelf zorgen is eigenlijk ook topsport.
Luister naar je lichaam en neem pauze als je moe wordt. Beter nog, is om pauze te nemen net vóórdat je moe wordt. Het vergt vaak tijd en ervaring om te leren hoe je dat moment voor kunt zijn. Om het jezelf gemakkelijker te maken, kun je op vaste momenten pauzes inlassen, minstens ieder uur vijf minuten time-out. Of vaker als blijkt dat je binnen die tijd al moe wordt.
Voorkomen
Maak er een goede gewoonte van om rust in je dag in te bouwen, altijd, en niet alleen als je burn-outklachten hebt of moe bent. Want dan ben je in feite al te ver afgedwaald van je balans en kost het meer tijd om te herstellen. Onderaan de streep is dat niet zo efficiënt, want je prestaties hollen achteruit als je oververmoeid bent en je hoofd overuren draait.
Een mooie quote van Lao-Tse geeft weer wat rust voor je doet: ‘als woelig water tot rust komt, wordt het langzaam helder’. Neem je rust, dan wordt je geest weer helder. Dat voelt zoveel fijner.
Algemene tips om bij te komen
Ben je overspannen of burn-out, dan is het in de eerste plaats zaak om bij te komen. Je lichaam en geest moeten herstellen van een periode van overbelasting en dat kost tijd. Neem die tijd, des te eerder krijg je weer energie. Hieronder enkele algemene tips die je daarbij kunnen ondersteunen:
Algemeen
- neem voor alles wat je doet de tijd
- hou je aandacht bij wat je doet (mindful)
- doe een ding tegelijk
- maak een vaste dagindeling
- doe dagelijks een ontspanningsoefening
- doe dagelijks een ademhalingsoefening
Activiteiten
- stop met alles wat je doet (net) voordat je moe wordt
- neem rustpauzes tussen al je activiteiten
- beperk je klusjes tot wat je echt zelf moet doen of aankunt
- vraag hulp aan anderen voor de overige dingen
- kies activiteiten die je ontspannen, die je energie of rust geven
- dagelijks één of twee korte wandelingen of fietstochtjes in een rustig tempo
- ga de natuur in
Sociale contacten
- vermijd mensen die energie vreten
- beperk je sociale contacten
- informeer de mensen in je omgeving dat je het rustig aan doet
Avond
- ’s avonds opslomen, niets actiefs meer ondernemen
- geen beeldschermen
Nachtrust
- ga op een vaste tijd naar bed (niet laat)
- leg een kladblokje naast je bed en schrijf je gepieker (kort) op als het je wakker houdt
- zet geen wekker, slaap zo mogelijk uit
- donkere stille slaapkamer
Voeding
- eet op vaste tijden
- beperk koffie, alcohol, suiker en roken
- ontbijt als een koning, lunch als een prins en dineer als een bedelaar
- eet veel verse groenten en fruit, drink veel water
Hoe verder?
Heb je meer nodig dan de algemene tips uit dit schrijfsel? Wil jij ontdekken hoe jij het beste je rust kunt pakken? Hoe je (weer) goed kunt (blijven) presteren? Wil je zorgen dat een burn-out je niet opnieuw overkomt? Lees dan verder in het monsterartikel over stress, overspannen en burn-out.
