Emoties van anderen voelen

Een veelgehoorde klacht van mensen die hoogsensitief zijn is dat zij emoties van anderen voelen alsof ze van zichzelf zijn. Ik denk dat iedereen zich wel kan voorstellen dat dat doodvermoeiend is en bijzonder overprikkelend.

Dat hoogsensitieve mensen meer voelen staat buiten kijf: hun brein werkt anders, pikt meer omgevingsprikkels op en verwerkt alles wat binnen
komt diepgaander. Het is dus logisch dat het voelen van al die gevoelens die daarmee te maken hebben wel eens lastig kan zijn.

Het mes snijdt overigens aan twee kanten: zowel positieve als negatieve gevoelens ervaar je heftiger dan wie niet hoogsensitief is. Zo kun je ontzettend blij zijn als iemand anders blij is. Geniet ervan! Maar als je net zo diep in de put gaat zitten als degene voor wie je voelt, dan heb je een probleem.

Je kunt er iets aan doen

Ik hoor hoogsensitieve mensen vaak zeggen dat zij er niets aan kunnen doen dat zij nu eenmaal zo empatisch zijn, dat het hun lot is om te voelen wat anderen voelen. Dan is het leven zwaar.

Dit is maar deels waar. Je bent van nature empatisch of niet en daar kun je niet veel aan doen, hoewel je het wel kunt oefenen. Maar dat er niets
aan kunt doen dat je negatieve gevoelens ‘overneemt’ omdat je nu eenmaal empatisch bent, dat is onzin.

Empathie is een prachtige een krachtige kwaliteit die je helpt invoelen en compassie te hebben met anderen. Ik zal dat nooit betwijfelen, maar als je er last van hebt, dan klopt er iets niet en je kunt er wel degelijk iets aan doen.

Deze mening heeft mij in het verleden af en toe onpopulair gemaakt, vooral bij hoogsensitieve mensen die er – al dan niet bewust – belang bij hebben om zich achter hun empathie te verschuilen. Bijvoorbeeld om aandacht te vragen of om te eisen dat mensen rekening houden met hun gevoeligheid of voor hen zorgen omdat ze zich daar zelf te zwak voor voelen.

Toch spreek ik het uit, voor diegenen bij wie dit zich onbewust afspeelt en die ik hiermee kan wakker schudden. Het is niet je lot, je kunt dit veranderen, je kunt empatisch zijn zonder dat het je beperkt.

Verschil tussen emotie en andere gevoelens en de relatie met empathie

Emoties en andere gevoelens wordt nogal eens op een hoop gegooid. Beide gaan over voelen, maar er is toch een wezenlijk verschil. Begrijpen wat het verschil is, kan je helpen om erachter te komen wat het nu precies is dat jij voelt.

Emoties ontstaan door hoe je denkt over iets. Ze ontstaan vaak onbewust en ze zijn er voordat je het in de gaten hebt. Toch ze zijn een gevolg van je eigen denken en wat er aan ervaringen in je eigen brein ligt opgeslagen, je intuïtie. Je brein geeft vervolgens signalen af die ervoor zorgen dat je in je lijf voelt wat je denkt. Emoties zijn dus indirecte gevoelens. Ze zijn afgeleid van de 4 B’s: blij, boos, bedroefd of bang.

Dat is iets anders dan de andere gevoelens, die ontstaan door de sensatie van iets dat je direct voelt, zoals de warmte van de zon die op je rug schijnt of de pijn van de speld die in je vinger prikt.

Empathie heeft te maken met het voelen van emoties, het zijn indirecte gevoelens.

Wat is empathie?

Empathie is het voelen over gevoelens van een ander, naar aanleiding van wat die ander meemaakt. Het ligt voor de hand dat je dan denkt dat je voelt wat de ander voelt. Vaak klopt het ook wel met de emoties die de ander voelt, maar als je verder kijkt, blijken het toch je eigen emoties te zijn, gebaseerd op wat jij in je leven hebt meegemaakt en ervaren.

Risico

Afgaan op wat je denkt te weten over de ander kan dus verraderlijk zijn, want misschien voelt die ander wel heel iets anders dan jij. Ga er dus nooit blindelings vanuit dat het ook voor de ander klopt wat jij voelt, want dan gaan jouw emoties met je aan de haal.

Manage je empathie

Empathie tonen wil zeggen dat je de ander laat merken dat je hem hoort en ziet. Het betekent niet dat je je ook rot moet gaan voelen.

Maar hoe voorkom je dat? Deze trucjes voorkomen dat jouw emoties over die van een ander met je aan de haal gaan:

• Check wat je voelt altijd bij de ander. Meestal heb je angst, boosheid of verdriet wel goed herkend, maar jij zit niet in het lijf van de ander en hoe het werkelijk is voor de ander, zal altijd anders liggen dan jij had ingevuld vanuit jouw beleving. Als je merkt, dat het anders is dan je had bedacht, is het ineens niet meer van jou en kun je er gemakkelijker afstand van nemen. Vul de emoties dus niet in voor de ander.
• Visualiseer een duidelijke grens en zeg tegen jezelf: dit is van de ander, dit is niet van mij. Blijf dit herhalen zolang je in de emotie dreigt te schieten. Je lijf gaat het voelen en daarop reageren,  het kalmeert.

Hoe verder?

Kun je wel wat hulp gebruiken bij het omgaan met je hoogsensitiviteit? Lees dan verder in het monsterartikel over hoogsensitiviteit.