Spring snel naar:

• Veel onzin rondom hoogsensitiviteit
• Wat is hoogsensitiviteit?
• Test of je hoogsensitief bent
• HSP-HSS (HSP èn high sensation seeker)
• Voordelen hoogsensitief zijn
• Nadelen hoogsensitief zijn
• Terminologie: hooggevoelig, hoogsensitief of overgevoelig?
• Gebruiksaanwijzing HSP: balans en mentale kracht
• Spread the word!

Veel onzin rondom hoogsensitiviteit

Regelmatig krijg ik vragen over wat hoogsensitief (oftewel HSP) zijn nu precies inhoudt. Ik merk dat mensen er soms vreemd tegenaan kijken. Ook merk ik dat er heel wat rare verhalen de ronde doen en ideeën leven over hoogsensitiviteit die kant nog wal raken. Er wordt ten onrechte van alles opgehangen aan hoogsensitiviteit. Daar is naar mijn idee niemand bij gebaat.

Ik ben een HSP, maar dat maakt mij niet bijzonder, helderziend, huilerig, zielig, kwetsbaar of wat dan ook.

Ik ben een heel nuchtere en daadkrachtige Hollandse meid, wiens hersenen toevallig wat anders bedraad zijn dan die van de meeste mensen. Niet meer en niet minder.

Onbekend

Heel veel (met name wat oudere) mensen hebben geen idee dat ze hoogsensitief zijn of wat dat echt inhoudt. Net zoals aan heel veel andere dingen, werd daar in ‘onze’ jeugd niet of nauwelijks aandacht aan besteed of was het onbekend. Je bent gewoon gaan dealen met hoe je bent en weet niet anders.

Doordat over hoogsensitief zijn allerlei vage en zweverige verhalen de ronde doen, komen veel mensen nooit op het idee dat zij hoogsensitief zijn. Zij herkennen zich namelijk niet in dat soort verhalen. Dan blijven de ‘aha’-momenten uit. En dat vind ik jammer.

Stempel

HSP vertellen over de opluchting van zich niet meer de eeuwige uitzondering voelen, de enorme herkenning, de opluchting dat wat zij nodig hebben helemaal niet zo raar is, de ontspanning die ze ervaren als ze eindelijk stoppen hun stinkende best te doen om te zijn zoals anderen. De puzzelstukjes vallen op hun plek en de rust is vaak meteen zichtbaar.

Hoogsensitieve mensen die ik ken waren vrijwel zonder uitzondering erg blij om te ontdekken waardoor ze zich anders voelen, een buitenbeentje, een beetje raar. Dat staat overigens los van of zij ook blij zijn om hoogsensitief te zijn. Er gaat meestal tijd overheen, om te leren hoe je vooral plezier kunt hebben van hoogsensitief zijn.

Ik heb een hekel aan stempels, maar voor het stempel ‘hoogsensitief’ maak ik graag een uitzondering. Dit stempel dat beperkt je namelijk niet, het geeft je vrijheid. Een vrijheid waar veel hoogsensitieve mensen erg naar snakken: de vrijheid om te zijn wie je echt bent. Pas als je echt begrijpt hoe het bij jou werkt, kun gaan doen wat bij je past.

Voor mijzelf geldt trouwens ook dat ik op latere leeftijd min of meer bij toeval heb ontdekt dat ik hoogsensitief ben. Dat aha-moment van niet anders zijn, maar gewoon: hoogsensitief.

Wat is hoogsensitiviteit (HSP)?

HSP staat voor “highly sensitive person”, oftewel een hoogsensitief persoon. Als je niet weet dat je hoogsensitief bent, kun je er veel last van hebben als je er niet goed mee om weet te gaan. Een op de vijf mensen is hoogsensitief, dat is dus best veel. Hoogsensitiviteit is geen enge ziekte, maar een bijzondere vaardigheid. Een HSP merkt meer subtiele signalen op en verwerkt prikkels diepgaander. De hersenen werken (aangetoond) anders dan bij niet-HSP. Een gevolg hiervan is dat HSP gemakkelijker overprikkeld raken, meer emotionele reactiviteit vertonen en van nature zeer empatisch zijn. Het kost een HSP vanwege het meer prikkels opvangen en diepgaander verwerken meer energie en tijd dan een niet-HSP om de prikkels te verwerken. Een HSP heeft na prikkels dan ook meer hersteltijd nodig dan een niet HSP. Hoogsensitiviteit heeft nadelen, maar vooral ook voordelen, als je er niet tegen vecht door je aan te passen aan de ongeschreven norm van het ideaalbeeld (dat zorgt alleen maar voor mismatches), leert hoe je er effectief mee om kunt gaan en je kwaliteiten benut.

Evolutie

Evolutionair gezien was HSP heel noodzakelijk. Doordat HSP meer opmerken, hebben zij een goed ontwikkelde waarschuw-functie. Je kunt je voorstellen dat het in de oudheid heel waardevol was voor samenlevende groepen, om mensen te hebben die bij dreigend gevaar vroegtijdig konden waarschuwen. Daar was niets mysterieus aan en er kwam geen glazen bol aan te pas. Zij konden dat gewoon, omdat zij nu eenmaal meer opmerkten dan niet-HSP. Hoewel de tijden veranderd zijn, is de vaardigheid van ‘meer opmerken’ nog steeds super-waardevol, zowel voor de HSP zelf, als voor de omgeving.

Kenmerken

Herken je veel in onderstaande lijst? Dan is de kans groot dan je hoogsensitief bent. Heb je hoogsensitieve kanten, dan zul je je veel prettiger en sterker voelen als je er rekening mee houdt in je dagelijks leven.

• je bent oplettend en merkt subtiele signalen en nuances op die anderen missen
• je hebt een sterke intuïtie en een goed inzicht waarmee je snel gevolgen overziet en verbanden legt – dat geeft je een aparte kijk op de dingen die anderen niet altijd begrijpen
• je voelt je snel ongemakkelijk door een teveel aan prikkels van buitenaf of van binnenuit
• je vermijdt drukte, houdt van stilte en rust en bent graag alleen, dat laadt je batterij op
• je draagt mensen, dieren en de natuur een warm hart toe
• je hebt een sterk gevoel van pluis / niet pluis, wat je een waarschuwer maakt
• je zintuigen zijn scherper, zoals ruiken, proeven
• je kunt je goed concentreren en verwerkt binnenkomende informatie snel en op een diep niveau
• je leert snel en graag, vaak zonder je daarvan bewust te zijn en je bent goed in talen
• je benoemt niet wat je ziet en vraagt je achteraf – vaak als anderen het wel benoemen – af waarom je dat niet deed
• je bent een doener en je neemt de controle
• je presteert slechter onder stress en werkdruk en voelt je snel opgejaagd
• je doet de dingen graag in je eigen tempo
• je hebt er een hekel aan als je op je vingers wordt gekeken of beoordeeld, dat beïnvloedt je functioneren
• je hebt oog voor detail en bent accuraat en zorgvuldig
• je hebt weinig moeite met het oplossen van complexe problemen
• je adviseert graag
• je bent plichtsgetrouw, gewetensvol en kunt je zo verantwoordelijk voelen dat je jezelf wegcijfert
• je presteert optimaal als je vanuit je hart kunt werken en creëren
• je hebt talent om in crisissituaties te handelen
• je bent perfectionistisch en bang om fouten te maken, het woord ‘te’ is je grootste valkuil
• grenzen (h)erkennen en aangeven vindt je moeilijk
• als je ergens ja tegen zegt, dan ga je er ook volledig voor
• je bent zorgzaam en bewust en weet feilloos wat anderen nodig hebben
• je lijkt verlegen, maar bent juist zeer sociaal en wilt je verbinden met anderen
• je hebt een hekel aan oppervlakkigheid en handelt het liefst vanuit een diepere zingeving
• je kunt beluisteren wat in communicatie niet gezegd wordt (door stemnuances, klank, toonhoogte en lichaamstaal)
• anderen voelen zich bij jou op hun gemak en delen hun problemen
• je bent bescheiden, terughoudend en erg op jezelf
• je hebt een zeer brede belangstelling
• je droomt en fantaseert veel en je hebt een rijke belevingswereld
• je denkt veel na (intelligentie, reflectie, piekeren) en dit kost veel energie
• je hebt een buitenproportioneel gevoel voor rechtvaardigheid en respect
• je hebt een grote afkeer van geweld en onechtheid
• je wordt sterk beïnvloed door de sfeer en door stemmingen, emoties en (on)uitgesproken gevoelens van anderen
• je raakt van slag door onvriendelijke opmerkingen
• je bent zeer gevoelig voor de mening van anderen
• emoties zoals boosheid of verdriet gaan gemakkelijk met je aan de haal
• je voelt je anders, een buitenbeentje, eenzaam, een geit aan een ketting en je hebt al snel de neiging je terug te trekken en jezelf buiten de groep te plaatsen
• je bent creatief, hebt een rijke fantasie, schoonheid en kunst kunnen je diep beroeren
• je leeft regels meer dan anderen na om afkeuring en commentaar te voorkomen, wat je het gevoel geeft erg braaf te zijn
• je hebt een hekel aan alles wat moet en kunt en wilt niet in de pas lopen
• je hebt meer dan de mensen om je heen behoefte aan bezinning, schoonheid en diepgang
• een paar uur winkelen is slopend voor je
• je bent uitgeput na sociaal contact in een hectische omgeving en in contact met andere mensen voel je je energie weglekken

Test of je hoogsensitief bent

Gelukkig is er tegenwoordig ook goede wetenschappelijke aandacht voor HSP. Er vinden vele onderzoeken plaats en er wordt gewerkt aan een wetenschappelijk gevalideerde HSP-test. Inmiddels is een wetenschappelijk onderbouwde vragenlijst ontwikkeld (14 vragen), waarmee je vast kunt stellen of je HSP bent. Binnen de Vrije Universiteit Brussel wordt gewerkt aan de normgegevens, waarna deze vragenlijst ook voor individueel gebruik bruikbaar zal zijn. In haar boek ‘Hoogsensitief’ wijdt prof. dr. Elke van Hoof van de Vrije Universiteit Brussel hier al een hoofdstuk aan (met daarin de vragenlijst). De lijst vertoont veel overeenkomsten met de veelgebruikte, maar niet wetenschappelijk onderbouwde test van Elaine Aron. Naar mijn mening blijft de test van Elaine Aron voor dit moment een aardig betrouwbare graadmeter. Vandaar dat ik deze ook hier beschikbaar stel. Één kanttekening wil ik er wel bij maken. Wat mij het meest stoort in de test van Aron, is de negatieve insteek: hij is voor een groot deel ingestoken vanuit klachten. Iedereen die overprikkeld is – HSP of niet – kan dit soort klachten herkennen. Houd daar rekening mee bij het beantwoorden van de vragen: kijk niet naar een moment, maar naar je hele leven.

Voor iedere “ja” geef je jezelf 1 punt. Tel de punten bij elkaar op en kijk bij de puntentelling in hoeverre jij eigenschappen van een HSP bezit.

1. Ik ben me bewust van subtiele signalen in mijn omgeving.
2. Ik word beïnvloed door stemmingen van anderen.
3. Ik ben nogal gevoelig voor pijn.
4. Tijdens drukke dagen merk ik dat ik behoefte heb om me terug te trekken op een plek waar ik ongestoord alleen kan zijn.
5. Ik ben gevoelig voor de effecten van cafeïne.
6. Ik raak gemakkelijk overvoerd door dingen als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes.
7. Ik heb een rijke complexe innerlijke belevingswereld.
8. Ik voel mij niet op mijn gemak bij harde geluiden.
9. Ik kan diep ontroerd raken door kunst of muziek.
10. Ik ben consciëntieus (wil dingen volgens mijn geweten doen).
11. Ik schrik gemakkelijk.
12. Ik voel me opgejaagd als ik veel moet doen in korte tijd.
13. Ik raak geïrriteerd als mensen proberen me te veel dingen tegelijk te laten doen.
14. Ik doe erg mijn best te voorkomen dat ik fouten maak of dingen vergeet.
15. Ik kijk uit principe niet naar geweldadige films of tv-shows.
16. Ik voel me ongemakkelijk als er om mij heen veel gebeurt.
17. Veranderingen in mijn leven brengen mij van mijn stuk.
18. Ik heb een neus voor delicate geuren, smaken, geluiden en geniet daarvan.
19. Het vermijden van situaties die me van streek maken heeft bij mij een hoge prioriteit.
20. Als kind werd ik door mijn ouders of leraren gevoelig of verlegen gevonden.
21. Als mensen zich in een fysieke omgeving niet prettig voelen, weet ik meestal wat er moet gebeuren om dat te veranderen.
22. Als ik erge honger heb heeft dat sterke invloed op mijn concentratievermogen of mijn humeur.
23. Als ik met iemand moet wedijveren of op mijn vingers word gekeken, word ik zo nerveus dat mijn prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk.

0-7 punten

Je bent waarschijnlijk geen HSP. Hoewel dat niet met zekerheid te zeggen is. Want als er bijvoorbeeld twee items heel erg waar zijn voor jou, kan het zijn dat je wel hoogsensitief bent.

8-14 punten

Er zijn verschillende gradaties in sensitiviteit. Je bent waarschijnlijk wel sensitief maar mogelijk niet hoogsensitief. Dat kan een groot voordeel zijn omdat je wel veel dingen aan kan voelen, maar niet de problemen hebt die hoogsensitieven hebben.

15-23 punten

Je bent heel waarschijnlijk hoogsensitief (HSP). Je bent gevoeliger voor nuanceverschillen dan de meeste andere mensen. Het kan nut hebben om een boek te lezen over hoogsensitiviteit of kennis te maken met andere HSP. Het kan zijn dat je heel veel herkent en je daardoor iets bewuster wordt van deze eigenschap.

HSP-HSS

Binnen de groep hoogsensitieven bevinden zich ook HSS (ongeveer 30% van de HSP), oftewel sensatiezoekers (high sensation seekers). Ook hierbij geldt dat er veel onzinnige wilde verhalen de ronde doen, over mensen die roekeloos zijn of een onbedwingbare behoefte hebben voor dingen als bungeejumpen. Onzin! De wereld kent natuurlijk dit soort sensatiezoekers, maar de manier waarop HSS zich uit bij hoogsensitieve mensen, is over het algemeen anders. Bij HSP draait het meestal vooral om ‘veilige’ sensaties, een hang naar nieuwigheden, nieuwe uitdagingen en avonturen en snel verveeld raken door meer van hetzelfde.

Ken jij het gevoel van plankgas met je voet op de rem? Je bent gemakkelijk enthousiast te krijgen en houdt van een flinke uitdaging, maar gelijktijdig heb je ook een meer dan gemiddelde behoefte aan hersteltijd. Groot kans dat jij een sensatiezoeker bent.

 

Is iemand behalve HSP ook HSS, dan heeft deze een meer dan gemiddelde behoefte aan uitdaging. Een HSS moet zijn energie op een uitdagende manier kwijt kunnen. Steeds weer nieuwe ervaringen opdoen. Een HSS is ook bereid daarvoor – afgewogen – risico’s te nemen. Impulsiviteit en HSP-HSS gaan niet samen.

Introvert of extravert

Bij plankgas krijg je misschien al snel het beeld van een extraverte drukteschopper, iemand die gericht is op de buitenwereld, die energie krijgt in contact met andere mensen.

Dat beeld van plankgas beschrijft maar een deel van het verhaal. Bij een extravert persoon zie je het plankgas aan de buitenkant, dat wel. Met bijvoorbeeld extraverte activiteiten of in het gedrag. Bij een introvert persoon speelt het plankgas zich vooral van binnen af.

Ben je introvert, dan ben je namelijk meer gericht op je innerlijke belevingswereld. Introverte sensatiezoekers zoeken hun uitdaging via bijzondere of emotionele ervaringen, door dingen te bestuderen, door te creëren, de wereld te ontdekken of één op één.

Hoewel niet zo zichtbaar aan de buitenkant, is het plankgas net zo heftig aanwezig en net zo grensverleggend als bij een extravert persoon.

Introversie – extraversie kent een glijdende schaal. Iedereen vertoont kenmerken van beide. De belangrijkste indicator om te bepalen aan welke kant van de schaal je zit, ben je zelf: waar laad je het meest van op, van gezelschap (extravert) of alleen (introvert)?

Kwaliteiten

Van HSP is bekend dat zij creatief zijn, dienstverlenend, diepgang hebben, empathie, goed kunnen focussen en genieten, bijzonder intuïtief zijn, inzicht hebben, nieuwsgierig zijn en verbinding tot stand brengen.

HSS  zijn voegt daar nog eens extra kwaliteiten aan toe, zoals: een enorm doorzettingsvermogen, altijd in voor iets nieuws en nooit saai.

Ben je goed in balans, dan kun je al deze prachtige kwaliteiten optimaal benutten.

Spagaat

De combinatie HSP + HSS is er een die extra aandacht behoeft: je kunt je voorstellen dat een HSP/HSS al snel in een moeilijke spagaat zit. Aan de ene kant is uitdaging nodig om je goed te voelen. Aan de andere kant levert uitdaging veel prikkels op en je hebt extra veel tijd nodig om daarvan te herstellen en je goed te blijven voelen.

Beide heb je nodig, zowel uitdagende bezigheden als hersteltijd. Het is een kwestie van het continu in balans houden van opladen en actief zijn. In balans brengen van de behoefte aan uitdagingen en de behoefte aan rust en veiligheid.

Voordelen HSP: benut je hoogsensitieve kwaliteiten

Toen ik voor het eerst las over de kwaliteiten die worden toegeschreven aan hoogsensitieve personen, herkende ik ze stuk voor stuk. Onderstaande kwaliteiten vormen de optelsom van mijn leven, hier klopt mijn hart voor, dit ben ik. Hoogsensitief zijn betekent dat je hersenen meer prikkels opvangen dan de hersenen van wie niet hoogsensitief is. Je verwerkt de prikkels ook diepgaander. Dat is een krachtige vaardigheid, die terugkomt in veel kwaliteiten die je bij hoogsensitieve mensen terugziet. Zet je hoogsensitieve kwaliteiten effectief in je voordeel in en doe er anderen een plezier mee. Laat je hoogsensitiviteit stromen en voor je werken! Met het inzetten van jouw kwaliteiten maak jij de wereld een stukje mooier, en jezelf een stukje gelukkiger.

10 voordelen van hoogsensitiviteit

1. Creatief

Je hebt een rijke fantasie, denkt out-of-the-box en neemt alles scherp waar. Je kunt je creatief uitdrukken alsof het allemaal vanzelfsprekend is. De ene tekent, de andere maakt muziek, fotografeert, handwerkt of wat dan ook. Gebruik je creativiteit als uitlaatklep en laat anderen genieten van wat jij schept.

2. Dienstverlenend

Je staat altijd op een vriendelijke manier klaar voor anderen. In een dienstverlenend beroep ben jij je gewicht in goud waard.

3. Diepgang

Je ervaart heel intens en bent in staat tot diepgang. Door de juiste vragen en opmerkingen kun je anderen die minder goed bij hun gevoelens, behoeften en emoties kunnen, diepgang laten ervaren.

4. Empathie

Inlevingsvermogen is voor vele anderen niet zo vanzelfsprekend als voor jou. Jij hoort en ziet ook wat er niet wordt gezegd. Je vangt signalen op die anderen missen. Mensen voelen zich gehoord, begrepen en geaccepteerd als jij luistert. Je weet wat iemand nodig heeft. Mensen vertrouwen je.

5. Focus

Je kunt zeer geconcentreerd met iets bezig zijn en de wereld om je heen vergeten. Je bent punctueel en hebt oog voor detail. Moet iets tot in de puntjes verzorgd zijn? Een complexe klus klaar jij snel, doelgericht en nauwkeurig.

6. Genieten

Je kunt intens genieten van mooie dingen, zoals muziek, de natuur, lekker eten. Maar ook van dagelijkse dingen, kleine dingen, waar menigeen aan voorbij gaat. Hierop kun je anderen, die dit niet opmerken, attent maken, zodat ze er ook even bij stil kunnen staan en een genietmoment kunnen ervaren.

7. Intuïtie

Vanuit je onbewuste wéét je gewoon wat je moet doen of zeggen. Jouw hart (je intuïtie, je gevoel) is een uitstekend kompas. Jouw intuïtie is een perfecte tegenhanger voor mensen die reageren vanuit hun hoofd (hun ratio), want daarmee doe je een appèl op hun intuïtie die wel degelijk bestaat, maar die ze negeren.

8. Inzicht

Doordat je subtielere dingen waarneemt kijk je verder dan de meeste anderen. Je ziet snel verbanden, overziet het geheel en kan consequenties goed inschatten. Met het ook daadwerkelijk uitspreken van wat je ziet, help je anderen.

9. Nieuwsgierig

Je bent altijd enthousiast op zoek naar nieuwe inzichten en er is veel dat je inspireert. Met jouw enthousiasme en inspiratie ben je een inspiratiebron voor anderen.

10. Verbinding

Je voelt je verbonden in het grote geheel van mens, dier en natuur. Met wat je vanuit je hart zegt en doet breng je harmonie, begrip, veiligheid en zachtheid. Dat werkt als smeerolie voor de maatschappij.

Nadelen HSP: overprikkeling, belemmerende overtuigingen en overnemen van emoties

Overprikkeling

Snel overprikkeld raken is het meest gehoorde nadeel van HSP zijn. Heb je te lang achtereen bloot gestaan aan prikkels, dan raak je overprikkeld. Iedereen krijgt prikkels binnen en wie hoogsensitief is, is er zelfs nog bevattelijker voor. Dat komt niet zoals vaak gedacht wordt doordat iemand die hoogsensitief is een zwakkeling is, maar doordat diens brein anders werkt: prikkels worden diepgaander verwerkt. Dat is iets wat onveranderbaar is, maar waarmee je goed kunt dealen.

Mensen ervaren prikkels verschillend

Wat prikkelend is voor de een, kan prettig zijn voor de ander. Niet iedereen krijgt last van dezelfde dingen. Zo genieten sommige mensen van keiharde muziek op een festival, terwijl anderen al beroerd worden bij de gedachte alleen al.

Prikkels kunnen van buiten komen, zoals harde muziek, maar ook vanuit jezelf, zoals bijvoorbeeld wanneer je tijdsdruk ervaart.

Positieve en negatieve kanten van prikkels

Op zich is prikkeling niet erg, mits het niet te lang duurt. Prikkels kunnen je helpen jezelf te stretchen, dingen te bereiken die je niet zou bereiken als je niet geprikkeld werd.

Prikkels moeten echter altijd verwerkt worden. Bijvoorbeeld door rust te nemen, in jezelf te keren, te ontspannen. Wie hoogsensitief is, heeft meer tijd nodig om te ontprikkelen, omdat er nu eenmaal meer prikkels te verwerken zijn. Worden de prikkels niet of onvoldoende verwerkt, dan ontstaat overprikkeling.

Gevolgen overprikkeling

Overprikkeld zijn is naar. Je zenuwstelsel is overbelast, je kunt niet goed meer nadenken en je raakt je grip op de dingen kwijt. Je bent moe en geïrriteerd, kortom: gestresst. Is de overprikkeling chronisch, dan kun je er zelfs burn-out door raken.

Overprikkeling voorkomen

Neem tijd voor stressmanagement. Om niet ziek te worden, is het van belang dat je gaat herkennen wanneer je geprikkeld bent, leert luisteren naar de signalen die je lichaam je geeft en tijdig herstelmomenten neemt. Wees lief voor jezelf, in je eigen belang.

Veel voorkomende negatieve overtuigingen van HSP

Mensen zijn bedrijfsblind voor zichzelf en oordelen snel over zichzelf. Wat ze vinden en waarnaar ze handelen is zo vanzelfsprekend voor ze, dat ze er niet bij stilstaan. Een belemmerende overtuiging is een diep ingesleten negatief oordeel over jezelf. Op zich is het niet verwonderlijk dat je er niet bij stilstaat, maar dit soort overtuigingen kan je lelijk in de weg staan bij je verdere ontwikkeling, zonder dat je je daar bewust van bent. En dat vind ik zo jammer.

Belemmerende overtuigingen zijn namelijk niet waar, ze zijn slechts wat je jezelf vertelt. Daar handel je naar, zodat je je eigen bewijs levert en de overtuigingen waar lijken. Je kunt iedere overtuiging veranderen. Als je eerst maar ziet wat je eigenlijk doet en waarom.

Veel hoogsensitieve mensen lopen in hun leven tegen dezelfde dingen aan. Daardoor ontwikkelen zij vaak soortgelijke overtuigingen en gedragspatronen.

Om een handje te helpen, heb ik hier een drietal belangrijke negatieve overtuigingen die ik vaak bij HSP zie op een rijtje gezet.

1. Anderen zijn belangrijker dan ik

Je voelt heel goed aan wat anderen nodig hebben en je bent een echte zorger. Jij lost het allemaal wel op en doet er alles aan om de harmonie onder controle te houden en te zorgen dat anderen zich goed voelen. Je gaat voorbij aan je grenzen, omdat je die eigenlijk niet (zo goed) kent. Net zoals je aan je eigen verlangens en behoeften voorbij gaat. Je negeert deze immers, door voornamelijk bezig te zijn met anderen en met de buitenwereld.

2. Ik ben niet goed genoeg

Je vindt het belangrijk wat anderen van je denken en om niet uit de toon te vallen. Jij vindt jezelf een buitenbeentje en wilt niet dat anderen dat ook zo zien, want je wilt er gewoon bij horen. Je werkt keihard, bent kritisch naar jezelf en perfectionistisch. Je doet altijd wat anderen van je verwachten en bent superbraaf.

3. Ik ben eigenlijk maar een slappeling

Je bent gevoelig voor prikkels en daardoor snel uit je doen. Jij wilt niet als een overgevoelig typje te boek staan, dus je verbijt je. Je bent hard voor jezelf en zet een masker op. Je bent ontevreden omdat je diep van binnen niet bent zoals je graag zou willen.

Overnemen van negatieve emoties

Vraag jij je soms af hoe het komt dat je je ineens zo leeggezogen voelt? Soms weet je wel hoe het komt, maar vaak ook niet. Dat laatste komt nogal eens voor bij hoogsensitieve mensen. Zij voelen gemakkelijk emoties van anderen en sferen aan en nemen deze soms onbewust over. Als ze zich dan later op de dag leeggezogen voelen, dan hebben ze vaak geen idee hoe dat komt. Empathie is het voelen over gevoelens van een ander, naar aanleiding van wat die ander meemaakt. Het ligt voor de hand dat je dan denkt dat je voelt wat de ander voelt. Doorgaans herken je de emoties die de ander voelt juist (boos, blij, bang, bedroefd), maar als je verder kijkt naar de invulling van wat de emotie veroorzaakt bij de ander, blijkt dat wat jij erover voelt anders is dan wat de ander voelt. Het zijn dus toch je eigen emoties die je voelt, gebaseerd op wat jij in je leven hebt meegemaakt en ervaren. Afgaan op wat je denkt te weten over de ander kan dus verraderlijk zijn, want misschien voelt die ander wel heel iets anders dan jij. Ga er dus nooit blind vanuit dat het ook voor de ander klopt wat jij voelt, want dan gaan jouw emoties met je aan de haal. Dat hoogsensitieve mensen meer voelen staat buiten kijf: hun brein werkt anders, pikt meer omgevingsprikkels op en verwerkt alles wat binnen komt diepgaander. Het is dus logisch dat het voelen van al die gevoelens die daarmee te maken hebben wel eens lastig kan zijn. Ben je hoogsensitief, dan is het dus van belang dat je leert geen negatieve emoties en gevoelens van anderen over te nemen. Je kunt dan even goed nog compassie hebben en empatisch zijn. Empathie tonen wil zeggen dat je de ander laat merken dat je hem hoort en ziet. Het betekent niet dat je je ook rot moet gaan voelen. Het begint ermee dat je gaat herkennen wat er onbewust gebeurt als er emoties en gevoelens van anderen bij je binnenkomen. Herken wat van jou is en wat van de ander. De emotie is van de ander, de invulling is van jou. Vervolgens kun je leren de negatieve emoties en gevoelens bewust bij de ander te laten en je eigen energieniveau te beschermen door bij jezelf te blijven. Deze trucjes voorkomen dat jouw emoties over die van een ander met je aan de haal gaan:

• Check wat je voelt altijd bij de ander. Meestal heb je angst, boosheid of verdriet wel goed herkend, maar jij zit niet in het lijf van de ander en hoe het werkelijk is voor de ander, zal altijd anders liggen dan jij had ingevuld vanuit jouw beleving. Als je merkt, dat het anders is dan je had bedacht, is het ineens niet meer van jou en kun je er gemakkelijker afstand van nemen. Vul de emoties dus niet in voor de ander.
• Visualiseer een duidelijke grens en zeg tegen jezelf: dit is van de ander, dit is niet van mij. Blijf dit herhalen zolang je in de emotie dreigt te schieten. Je lijf gaat het voelen en daarop reageren, het kalmeert.

Terminologie: hooggevoelig, hoogsensitief of overgevoelig?

Ben je nu hooggevoelig, hoogsensitief, of overgevoelig? Of misschien een HSP (highly sensitive person)? Over de verschillende termen bestaat veel verwarring en er is al heel veel discussie over geweest. Daarom hebben de Nederlandse en Belgische professionals de handen ineen geslagen en uitgezocht wat nu precies die verwarring veroorzaakt. En dat geeft duidelijkheid.

Begin 2018 was ik op een inspirerende dag voor HSP professionals in Nederland en daarbij kwam onder andere het belang van eenduidigheid in de terminologie naar voren. Daar ben ik een groot voorstander van.

Uitleg terminologie

Ben je hoogsensitief? Dan hebben we het over een aangeboren persoonlijkheidskenmerk (blijvend, onveranderbaar). Het Engelse woord daarvoor is HSP (highly sensitive person).

Hooggevoelig betekent in het Belgische taalgebruik een (over)emotionele manier van reageren op prikkels en heftige emoties (meestal tijdelijk, veranderbaar). Nederlanders noemen dat overgevoelig, een woord dat de Belgen niet kennen in hun taal. In Nederland wordt de term hooggevoelig gebruikt als synoniem voor hoogsensitief. In Nederland betekent de toevoeging ‘hoog’ namelijk ‘in hoge mate’ en de toevoeging ‘over’ betekent ’te’ of ‘over’.

Het maakt niet uit, zolang we maar snappen waar het over gaat, is mijn mening. Laten we het vooral niet te ingewikkeld maken! Zolang maar duidelijk is dat het ene het andere niet uitsluit, want hoogsensitief en overgevoelig kunnen samengaan. En dat overgevoelig zijn niet automatisch betekent dat je hoogsensitief bent.

Wat vind ik belangrijk

Ik vind het van groot belang om helder voor het voetlicht te brengen wat HSP is. Zoals het nu gaat, zie ik veel mensen afhaken omdat ze een totaal verkeerde indruk krijgen, bijvoorbeeld van zweverigheid of neuroticisme. Veel te veel mensen hebben geen idee dat ook zij HSP zijn (1 op de 5 mensen is hoogsensitief), waardoor zij ten onrechte het gevoel kunnen hebben dat ze anders, onaangepast, raar, aanstellerig of wat voor negatiefs dan ook zijn. Met dit soort overtuigingen kun je jezelf je leven lang ontzettend dwars zitten en dat is absoluut niet nodig. De ervaring leert dat zelfacceptatie vanzelf gaat, als je begrijpt wat er aan de hand is. Je voelt je ineens niet meer zo alleen. Er ontstaat ruimte voor gezondere gevoelens en gezonder gedrag.

Wat ik zo graag wil, is dat zoveel mogelijk HSP’s ook ontdekken dat zij HSP zijn. In mijn communicatie gebruik ik daarom het liefst de woorden hoogsensitief, HSP en overgevoelig, omdat die voor mij het duidelijkst aangeven wat ik bedoel. Ik heb zowel Nederlandse als Belgische volgers en het woord hooggevoelig zou verwarring kunnen scheppen die ik wil vermijden.

Gebruiksaanwijzing

In de psychotherapie worden veel symptomen verklaard vanuit jeugdervaringen. Als HSP de achtergrond is, hoeft er over het algemeen niet in de jeugd gegraven te worden. De opluchting die een HSP voelt als ze de basiskenmerken van HSP leren kennen en begrijpen is meestal al voldoende om waar ze ‘last’ van hebben te veranderen en gebruik te gaan maken van de onderliggende kwaliteiten, te leren leven met de eigenschap HSP. Nadruk op persoonlijke problemen uit het verleden zou hier alleen maar van afleiden. Gelukkig ben je niet de enige HSP of HSP-HSS en kun je gebruik maken van ervaringstips van anderen. Je haalt overigens het beste in jezelf naar boven als je je bewust houdt aan je eigen gebruiksaanwijzing. Onderstaande tips kunnen je daarbij helpen.

9 Tips voor balans

1. Gebruik de ouderwetse regel van rust-reinheid-regelmaat.
2. Bewaak je grenzen.
3. Luister naar de signalen van je lijf en sta regelmatig even bewust stil bij wat je voelt.
4. Neem tijd voor meditatie, ademhalingsoefeningen of oefeningen die je gronden.
5. Bedenk vooraf een dagindeling, waarbij inspanning en ontspanning elkaar afwisselen en er voor beide voldoende ruimte is.
6. Ga na waarvan jouw hart sneller gaat kloppen en besteed hier veel tijd aan (een levenskompas kan je helpen om de juiste afwegingen te maken).
7. Bedenk vooraf hoe je op ieder moment even ontprikkeltijd kan nemen mocht je uit de bocht dreigen te vliegen.
8. Leg anderen uit waarom je je soms ineens terugtrekt als het net zo leuk was, zodat zij je begrijpen.
9. Manage je stress.

Mentaal krachtig als HSP

Hoe zorg je ervoor dat je mentaal krachtig bent en blijft, als wat goed is voor jou anders is dan wat men van je verwacht? Dat kan een hele uitdaging zijn. Zo doen anderen dat:

1. Tijd voor jezelf prioriteit geven, zodat je kunt ontprikkelen voordat je overprikkeld raakt. Zo vind je kracht.
2. Duidelijk je grenzen bewaken, ook in conflictsituaties. Trouw zijn aan jezelf.
3. Je behoeftes accepteren  zonder je daarover schuldig te voelen.
4. Je intuïtie / gevoel volgen, die hebben het altijd bij het goede eind. Je kunt tussen de regels door lezen en herkent of iemand oprecht is.
5. Je richten op zelfontwikkeling en groei. Dat is de mest voor je leven.
6. Zorgen voor kwaliteit in plaats van kwantiteit in relaties. Liever weinig goede vrienden dan een shitload aan oppervlakkigheid die je leegzuigt.
7. Verantwoordelijkheid nemen voor jezelf. Jij bent de enige die weet wat je nodig hebt en die ervoor kan zorgen. Niet verwachten dat anderen die verantwoordelijkheid voor jou nemen en af gaan zitten wachten. Aangeven waar je behoefte aan hebt en waar nodig hulp vragen.
8. Je omgeven met mensen die je waarderen zoals je bent, dat geeft je de ruimte om echt jezelf te zijn en te stralen.
9. Jezelf de tijd gunnen om dingen in je eigen tempo te doen en multitasken  naar het rijk der fabelen verwijzen.
10. Je eigen ding doen in plaats van te doen wat anderen van je verwachten.
11. Voldoende slapen, gezond eten en voldoende beweging in de buitenlucht.
12. Genieten van schoonheid en de natuur, dat laadt je op.
13. Je sterke kanten benutten.

Spread the word!

Ken jij mensen die:

• zich anders voelen dan de mensen om hen heen, alsof zij er nooit echt bij horen?
• die zichzelf maar raar vinden, of saai?
• niet begrijpen waarom zij nu niet eens een keer normaal mee kunnen doen net zoals iedereen?
• gek worden van al die mensen en dat gekakel op een feestje, terwijl iedereen om hen heen de tijd van zijn leven lijkt te hebben?
• zich een hopeloos geval vinden?
• vinden dat ze niet deugen, niet goed genoeg zijn?
• zichzelf eigenlijk al hebben afgeschreven, het hebben opgegeven dat het ooit beter zal zijn?
• vinden dat ze een schop onder hun kont verdienen en zichzelf regelmatig op de kop geven?
• hun stinkende best doen om de buitenwereld niet te laten zien dat ze een hopeloos geval zijn?
• hard voor zichzelf zijn en doen wat van hen wordt verwacht?
• het allerliefst zouden ontsnappen naar een onbewoond eiland om minstens 3 maanden met rust gelaten te worden?
• zijn vastgelopen in hun leven, in hun relaties, in hun loopbaan en niet snappen wat er nu precies is gebeurd?
• het gevoel hebben te overleven in plaats van te leven?

HSP blijkt vaak de logische verklaring voor dit soort dingen. Helaas worden er al snel verkeerde etiketjes geplakt als iemand zich met mentale of fysieke problemen meldt bij de gezondheidszorg. Dat vind ik zo jammer. Natuurlijk is het niet zo dat hoogsensitiviteit alle kwalen en problemen verklaart. Maar in ieder geval is inmiddels wel duidelijk dat leren omgaan met je hoogsensitiviteit ervoor zorgt dat veel kwalen verdwijnen.

Ik gun iedereen de bevrijding die het geeft om erachter te komen HSP te zijn.  En vervolgens de weg te vinden naar het leren hoe deze hoogsensitiviteit te gaan benutten. Want dan ga je pas echt leven.

Wil je mij helpen? Door de link van deze pagina door te sturen naar iedereen die aan meer informatie over HSP iets kan hebben? Bij voorbaat dank! Kopieer hier de link om deze door te sturen: https://anneliesdeinum.nl/over-hoogsensitiviteit/