Pijn is niet fijn

Mentale pijn, we blijven er het liefst vandaan. Of pijn nu fysiek is of mentaal, dat maakt eigenlijk niet uit: pijn is gewoon niet fijn.

Mentale wond

Het ongemak van mentale pijn is minder zichtbaar en grijpbaar dan de pijn van een bijvoorbeeld een open wond. Een wond is zichtbaar aan de buitenkant en valt daardoor niet te ontkennen, in tegenstelling tot een mentale verwonding. Mentale wonden laten zich gemakkelijker wegstoppen. Vaak blijkt dat achteraf niet zo slim. Een fysieke wond die niet verzorgd wordt, kan gaan etteren en ellende aanrichten. Hetzelfde geldt voor een mentale wond, in de figuurlijke zin.

Wat houdt je bij de pijn vandaan?

Heb jij in de gaten wat je eigenlijk doet, om bij je mentale pijn weg te blijven? We zijn het zo gewend, dat we vaak niet eens in de gaten hebben dat we het zelf ook doen. Een paar voorbeelden, je herkent ze vast.

1. Hoe gaat het met je?

Op de vraag ‘hoe gaat het met je’ antwoorden de meeste mensen: ‘goed’ – kennelijk hoort dat zo in onze cultuur, we verbijten ons en geven het sociaal wenselijke antwoord. Daarmee houd je jezelf onbewust bij je pijn vandaan. Pijn die je onvermijdelijk gaat voelen als de ander doorvraagt nadat je hebt gezegd dat het slecht met je gaat.

Er speelt nog iets mee: veel mensen zijn onaangenaam verrast als je onverwacht ‘slecht’ antwoordt. Er kan een wat pijnlijke situatie ontstaan – ook dan kom je dus pijn tegen.

2. Vertellen wat het niet is

Als jij wat eerlijker antwoordt op de vraag hoe het met je gaat, is de kans groot dat je – min of meer voorzichtig – zegt: ‘niet zo goed’. Je vertelt dan niet dat het slecht gaat, dat je bang bent, dat je je akelig voelt of dat je verdriet door je ziel snijdt.

Door te vertellen wat het niet is, omzeil je onbewust je pijn. Zo probeer je jezelf overeind te houden. Let eens op hoe gemakkelijk je woorden gebruikt als ONgemakkelijk, ONprettig en ONrustig. Ook deze woorden geven aan wat het niet is. Benoemen wat het wèl is kan erg bedreigend zijn, zowel voor jezelf als voor de ander. De meeste mensen voelen het meteen in hart en ziel, als ze hardop zeggen ‘het doet pijn’.

Kort geluk – lange pijn

Wat we naar buiten toe doen, doen we vaak ook in de relatie met onszelf. Ook daar vermannen we ons, willen we ‘sterk’ zijn. Ook daar gebruiken we woorden die vertellen wat het niet is. En dat allemaal om de pijn niet te hoeven voelen.

Ik noem dat: kort geluk, lange pijn. Want de pijn blijft onderhuids dooretteren en blijft aanwezig – al dan niet op de achtergrond.

Korte pijn – lang geluk

Die pijn die we het liefst wegdrukken, dat is wel precies waar het om gaat. Door onomwonden te benoemen wat er is, neem je er verantwoordelijkheid voor. Je gaat het voelen. Het krijgt dan de kans om op te lossen. Er ontstaat ruimte om je situatie in positieve zin te veranderen. Dat is de weg naar rust, ruimte en vrijheid in je hoofd.

Zo wordt pijn toch nog fijn: het heeft een doel en is de katalysator voor verandering.

Dat is wat ik noem: korte pijn, lang geluk.

Eerlijk naar jezelf en anderen

Durf eerlijk te zijn naar jezelf. Durf te voelen. En verbaas je over de ruimte die daarmee ontstaat.

Durf je ook uit te spreken naar anderen. Je zult je verbazen over de steun die je dan ervaart. Het is niet voor niets dat het spreekwoord zegt: gedeelde smart is halve smart.

Ter afsluiting nog een spreekwoord dat er ook niet voor niets is: eerlijk duurt het langst.