Hoe is het gesteld met jouw zelfvertrouwen? Heb je niet voldoende zelfvertrouwen, dan kan je leven psychisch behoorlijk zwaar zijn.
Wij mensen waarderen onszelf continu en we oordelen over onszelf, al dan niet bewust. Vanzelfsprekend heeft dat gevolgen voor ons zelfvertrouwen en onze eigenwaarde.
Hoe ontstaat een gebrek aan zelfvertrouwen?
Gebrek aan zelfvertrouwen ontstaat als je jezelf (of delen van jezelf) afwijst. Het maakt je onzeker en ondermijnt je eigenwaarde. Onzeker zijn speelt iedereen wel eens parten en het is op zich ook niet erg om af en toe te twijfelen aan je eigenwaarde, want dat houdt je scherp op je eigen functioneren en op waar je kunt groeien.
Een ander verhaal wordt het, als gebrek aan zelfvertrouwen buitenproportioneel wordt en je eigenwaarde daalt tot een dieptepunt. Dan krijgt onzekerheid de kans. Je blokkeert, je belemmert jezelf in je mogelijkheden en perkt daarmee je vrijheid in.
Wat ik bij hoogsensitieve en/of introverte mensen vaak zie is dat zij hun (van het gemiddelde afwijkende) behoeften afkeuren, dat zij vinden dat zij zich ‘normaal’ moeten gedragen. Ook ik heb daarmee te maken gehad.
Gelukkig begrijp ik inmiddels wat het inhoudt om hoogsensitief en introvert te zijn, waardoor ik anders over mezelf ben gaan denken en op een gezondere manier met mezelf omga. Eerlijk over mezelf en eerlijk naar mezelf. Ik hoef me niet langer anders voor te doen dan ik ben, heb leren vertrouwen op mijn intuïtie en mijn zelfvertrouwen is toegenomen.
Wat zit erachter?
Onzekerheid is in feite angst. Angst, die in de praktijk meestal niet reëel is, maar wel als levensbedreigend wordt ervaren door ons brein.
Logisch, want ons brein is ontstaan in de oertijd, toen de omstandigheden heel anders waren en angst hèt waarschuwingsmechanisme van je brein was voor levensbedreigende situaties. Toen was er wel degelijk alle reden voor doodsangst. Op dat enorm sterke waarschuwingsmechanisme van je brein moest je wel reageren, als je niet levensmoe was tenminste.
In de meeste angstsituaties die wij nu kennen is helemaal geen sprake van een levensbedreigende situatie. Maar ons brein maakt dat onderscheid niet. Denk hierbij bijvoorbeeld aan angst om afgewezen te worden, om niet goed genoeg te zijn, of om te falen.
Ieder mens heeft de behoefte om zich veilig, goed genoeg, geliefd en geaccepteerd te voelen. Die gevoelens missen is ongelooflijk pijnlijk en wekt veel angst op.
Zoals het spreekwoord al zegt: angst is een slechte raadgever. Maar angst is sterk en wil je leiden bij alles wat je doet. Je moet dus behoorlijk stevig in je schoenen staan om er tegenin te gaan. Angst gaat doorgaans ook gepaard met negatieve gevoelens, zoals boosheid (naar anderen of jezelf), schuldgevoel (jezelf straffen) of anderen de schuld geven (je een slachtoffer voelen).
Gevolgen
Is er sprake van een gebrekkig zelfvertrouwen, een slechte eigenwaarde en onzekerheid, dan zul je, vanwege je angst:
- minder risico’s nemen
- mensen of situaties vermijden
- je afsluiten
- niet om hulp vragen
- problemen uit de weg gaan
- niets nieuws proberen, omdat je jezelf wijs maakt dat je het toch niet kunt
Naar buiten toe bouw je een verdediging op, bijvoorbeeld door:
- je bij voorbaat al te verontschuldigen, waarmee je mensen de wind uit te zeilen neemt
- je te verschuilen achter een hard of arrogant pantser, waardoor mensen je niet werkelijk zien
- met keihard werken (en je lat heel hoog leggen) aan te tonen dat je goed genoeg bent (en jezelf op je donder geven als je keer op keer niet aan je eigen meedogenloze eisen voldoet)
- je aan te passen, je anders voor te doen dan je bent, te doen wat (je denkt dat) anderen van je verlangen, om pijnlijke kritiek te voorkomen. Kritiek van buiten wel te verstaan.
Zelfkritiek
Want kritiek op jezelf, dat heb je in overvloed. Zelfkritiek is een vorm van zelfbescherming, opgelegd door (alweer) ons brein. Immers, als je jezelf afkeurt voordat een ander dat kan doen, ontneem je de ander de gelegenheid om je te kwetsen. Ben je in je leven regelmatig gekwetst, dan leert je brein je onbewust aan zelfkritiek te gebruiken om herhaling van dat soort ongewenste pijn te voorkomen. Kritiek op jezelf voelt veiliger voor je dan kritiek door anderen. Zelfkritiek heb je immers, zoals het woord al zegt, zelf in de hand. Het neemt de angst weg dat anderen je zullen afkraken.
Afrekenen met onzekerheid, gebrek aan zelfvertrouwen en eigenwaarde
Wil je jezelf ontwikkelen en zo prettig mogelijk leven, dan zou wat je doet moeten voortkomen uit waar jij ten diepste behoefte aan hebt. Niet vanuit een negatieve insteek, zoals de behoefte om te laten zien dat je de moeite waard bent, maar vanuit een positieve en natuurlijke insteek, trouw aan jezelf, aan jouw waarden, verlangens en doelen.
De sleutel voor zelfvertrouwen en een gezonde eigenwaarde ligt bij jezelf begrijpen. Waarom doe je zoals je doet? Als je dat begrijpt, wordt het gemakkelijker om zelfcompassie op te brengen en jezelf te accepteren precies zoals je bent.
Ieder mens is uniek en ieder mens heeft een eigen set prachtige kwaliteiten. Dat is waar de wereld op zit te wachten. De wereld wacht niet op niet-authentieke eenheidsworsten. Kijk maar eens om je heen: de mensen die jou positief opvallen, zijn over het algemeen die mensen die hun persoonlijke kwaliteiten durven te laten zien en gebruiken.
Tips voor meer zelfvertrouwen
- volg je intuïtie
- leg de lat laag (met kleine stapjes en haalbare doelen kom je waar je wezen wilt)
- focus op positieve gedachten en een positieve krachtige houding
- wees trots op wat je bereikt, je mag jezelf best een schouderklopje geven
- zorg goed voor jezelf
- niets is zo leerzaam als fouten maken
- gebruik humor, dat relativeert
- ga met mate dingen aan die je eng vindt en je zult je sterker voelen. Een beetje angst is gezond. Voel de angst en doe het gewoon tòch.
