De afgelopen jaren is een zorgwekkende toename te zien van het aantal mensen dat burn-outklachten ervaart:
2015 13,4%
2016 14,6%
2017 15,9%
2018 17,3%
(bron: CBS – Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden)
Aanhoudende stress veroorzaakt overspannenheid en burn-out. Wie heeft er niet mee te maken, ofwel bij zichzelf, ofwel in de directe omgeving? Inmiddels ervaart één op de 5 à 6 mensen burn-outklachten en 95% van alle klachten is stressgerelateerd. Ik vind dat schokkend.
Oorzaak
Er wordt vandaag de dag heel veel van ons verwacht, daardoor ligt de druk om te presteren heel hoog. Dat wordt nog versterkt door de moderne communicatiemiddelen en de sociale media die er voor zorgen dat alles snel snel snel kan. De algemene verwachting is, dat je snel reageert. Veel mensen doen dat ook.
De eisen van onze samenleving zijn van lieverlee verschoven van ‘wees braaf’ naar ‘wees flink’. Ook worden mensen voortgestuwd door onverzadigbare verlangens en overspannen verwachtingen.
Wat ik veel zie, is dat mensen overvraagd worden. Veel medewerkers voelen zich leeg aan het eind van de werkdag, ervaren hoge werklast, ergeren zich aan regels, ervaren onmacht, overschrijden grenzen en raken opgebrand. Dingen moeten nu eenmaal gedaan worden en daar voelt menigeen zich verantwoordelijk voor. Maar als je overvraagd wordt, dan maakt het niet uit wat je doet en hoe hard je je inzet, je bereikt onvoldoende omdat je nu eenmaal niet voldoende middelen en tijd tot je beschikking hebt. Ondanks dat je er niets aan kunt doen, voel je dat je in gebreke blijft. Je mist de steun van anderen en ziet geen perspectieven meer. Daarom krijg je stress en burn-outklachten.
Om alles bij te kunnen benen pas je je levensstijl aan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan: meer kant- en klaarmaaltijden, minder slapen, minder bewegen, misschien wat meer alcohol. Al met al: je gaat ongezonder leven en komt in een neerwaartse spiraal terecht. Wat een goed recept is voor overspannenheid op de korte termijn en burn-out op de lange termijn.
Met het ouder worden, neemt de innerlijke veerkracht af en neemt de vatbaarheid voor stress toe. Verder wordt onze maatschappij steeds veeleisender. Het probleem wordt dus alleen maar groter, het gaat niet vanzelf over.
Fases burn-out
Joan Borysenko beschrijft in haar boek ‘Fried’ een twaalftal zeer herkenbare fases van burn-out. Ik beschrijf ze hieronder in mijn eigen woorden:
- Je bent geobsedeerd door jouw idealen en kunt ze moeilijk loslaten.
- Je bent je rem kwijt.
- Je zorgt beter voor anderen dan voor jezelf.
- Je voelt je je opgejaagd zonder aanwijsbare oorzaak.
- Je stapt af van je oude waarden.
- Je voelt je gefrustreerd, boos en cynisch.
- Je trekt je terug en voelt je niet meer echt verbonden met anderen.
- Je naasten spreken bezorgdheid over je uit.
- Je wilt met rust gelaten worden, ziet overal tegenop en vindt jezelf en anderen waardeloos of lastig.
- Je voelt je leeg en labiel, je probeert wanhopig de leegte op te vullen (eten, drinken, seks, drugs).
- Je bent somber en het kan je allemaal niet meer schelen.
- Je bent zowel fysiek als mentaal opgebrand.
Herken je deze fases, dan raad ik je aan serieus werk te maken van stressreductie.
Hypotheek op je leven
Hoe gemakkelijk is het niet om jezelf even opzij te zetten? In het belang van de ander? Natuurlijk mag dat best eens, als het belang groot is en je er bewust voor kiest. Maar niet te vaak.
Ben je hoogsensitief, dan kan het een behoorlijke uitdaging zijn om jezelf niet opzij te zetten. Je voelt immers haarfijn aan wat de ander nodig heeft en je geeft graag. Voelen dat het niet goed gaat met iemand doet ook jou pijn, dus als jij dat kunt oplossen dan doe je dat maar al te graag.
Ik zie dit als een hypotheek nemen op je leven. Over zo’n hypotheek betaal je rente. Dat betekent dat je per saldo achteruit boert, tenzij je leven er waardevoller wordt.
Ook in mijn leven zijn er momenten dat ik er bewust voor kies om verder te gaan dan eigenlijk goed voor me is. Bijvoorbeeld omdat ik er op belangrijke momenten wil zijn voor wie me lief is. Dat maakt mijn leven waardevoller.
Wil je dat je leven weer helemaal van jou wordt nadat je zo’n hypotheek op je leven hebt genomen, dan zul je deze ook weer moeten aflossen. Doe je dat niet, of neem je er steeds opnieuw een hypotheekje erbij, dan kun je de rente op een gegeven moment niet meer betalen en je schuld niet meer aflossen. Daarmee ontstaan stress- en burn-outklachten en uiteindelijk burn-out.
Ook ik wil nooit meer burn-out raken. Wat ik daarom doe, is ervoor zorgen dat ik zo’n tijdelijke hypotheek heel snel weer aflos. Met andere woorden: ik neem de tijd om mijn gezonde balans te herstellen. Ik kies daarom voor bewust zelfmanagement.
Zelf aan de slag
Wil je zelf aan de slag met je stress?
Op mijn website vind je hiervoor alle tips, informatie en achtergronden overzichtelijk bij elkaar op een aparte pagina over stress, overspannen en burn-out.
Samenvattend vind je er:
- een stress-test
- informatie over wat stress eigenlijk precies is en hoe ons stresssysteem werkt
- een handige methode om zelf stress grondig aan te pakken
- het verschil tussen overspannen en burn-out
- welke eigenschappen risico voor burn-out zijn
- welke klachten zijn burn-outklachten
- wat je te doen staat als je burn-out bent
- tips voor zelfmanagement na burn-out
- informatie over energiemanagement
- tips bij ondermijnende belasting
- en heel veel achtergrondinformatie die je helpt begrijpen wat er gebeurt en wat je zelf kunt doen
