Enkele jaren terug las ik het boek ‘In wankel evenwicht’ van Boudewijn van Houdenhove. Het gaat over stress is heel technisch op onderdelen, maar er stond ook zo duidelijk in verwoord wat onze huidige samenleving aanricht. Zo duidelijk, dat de roep om een tegenbeweging te maken tegen de oprukkende stress voor mij luid en duidelijk voelbaar was. Dat is dan ook wat ik in dit schrijfsel met jullie wil doen: een tegenbeweging maken tegen de al jaren gestaag oprukkende stress.
We verdrinken in een veelheid aan informatie. Onze samenleving wordt steeds complexer. Veranderingen en vernieuwingen volgen elkaar in hoog tempo op. Fysieke inspanning wordt van lieverlee steeds vaker overbodig.
Intussen nemen de eisen die je omgeving op het mentale vlak aan je stelt toe. Je werkgever wil bijvoorbeeld dat je meer voor elkaar krijgt in minder tijd of tegen lagere kosten en dat je bovendien meer dingen tegelijk doet (multitasking). Intussen wil hij ook dat je jezelf blijft ontwikkelen.
Op de werkvloer en ook verder in de samenleving wordt het als gevolg van de druk die dit oplevert onpersoonlijker, individualistischer, eenzamer, meedogenlozer en de onderlinge concurrentie neemt toe. We zien verruwing om ons heen en de zogenaamde welvaartsziekten nemen toe.
De eisen van onze samenleving verschuiven van ‘wees braaf’ naar ‘wees flink’. Je wordt voortgestuwd door onverzadigbare verlangens en overspannen verwachtingen .
De kans dat je de grip op je leven en je gezondheid verliest is alom aanwezig. Overal om ons heen hebben we te maken met ondermijnende belasting en je realiseert je op een gegeven moment niet meer dat het wel degelijk anders kan. Je moet heel stevig in je schoenen staan om er geen last van te krijgen en de juiste tegenbeweging te maken.
Wat gebeurt er als je er wel last van krijgt?
Je mist de steun van anderen en ziet geen perspectieven meer: je ziet niet meer welke gezonde tegenbeweging je kunt maken. Om alles bij te kunnen benen pas je je leefstijl op een ongezonde manier aan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan: meer kant- en klaarmaaltijden, minder slapen, minder bewegen, misschien wat meer alcohol. Al met al: je gaat ongezonder leven en raakt in een neerwaartse spiraal.
Ons stresssysteem zorgt er van oudsher voor dat we topprestaties kunnen leveren. Het menselijk stresssysteem is evolutionair geprogrammeerd om automatisch het evenwicht te bewaren of te herstellen. Oorspronkelijk was dit noodzakelijk om te kunnen overleven, bijvoorbeeld als we ineens oog in oog stonden met een hongerig wild dier en plotseling heel hard moesten kunnen wegrennen of vechten. Het stresssysteem zorgt ervoor dat we daartoe in staat zijn en dat we ons razendsnel kunnen aanpassen. Het stresssysteem beschermt ons in zulke situaties.
Ons stresssysteem functioneert nog op dezelfde manier als in de oertijd, hoewel de kans dat we tegenover een hongerig wild dier komen te staan zo goed als verdwenen is. Ons brein is ‘work in progress’, maar de ontwikkeling van ons brein heeft de snelheid waarmee onze samenleving is veranderd niet kunnen bijbenen. Het stresssysteem helpt ons als we plotseling moeten wegspringen voor een aanstormende tram, maar het werkt tegen ons als we reageren op de pling van Whatsapp. Want dit is wat er gebeurt er bij een pling van de social media: het veroorzaakt een stressreactie (spanning). Of je nu meteen reageert of niet, de pling zorgt voor een pling in je brein.
Logisch dus, dat het mis gaat. Langdurige of frequente stress maakt ons ziek, put ons uit, veroorzaakt blijvende schade, en kan zelfs onze dood veroorzaken. Ondermijnende belasting is sluipend en eist meestal pas op latere leeftijd zijn tol.
Je hebt meer te kiezen dan je denkt
Het is eerder de manier waarop we aankijken tegen de belasting (gebrek aan perspectief) in combinatie met de mate waarin we ons gesteund voelen, dan de feitelijke belasting die ervoor zorgt dat je overbelast raakt.
Lees deze laatste zin nog eens een paar keer hardop en laat hem diep tot je doordringen.
Je zult begrijpen dat het belangrijk is om te werken aan een andere kijk op de wereld en niet als een blinde door te blijven hollen alsof je niet anders kunt.
Hoe kun je ondermijnende belasting het hoofd bieden?
- Accepteer en bewaak je grenzen en sta voor wat jij nodig hebt en belangrijk vindt.
- Zeg nee als iets je niet past. Stel jezelf realistische doelen (leg de lat laag).
- Leef je uit in wat je graag doet en kunt en belangrijk vindt en ontwikkel je daar verder in.
- Neem de tijd om gezond te eten, voldoende te bewegen in de buitenlucht en te slapen.
- Rook niet, wees matig met alcohol en beperk medicijngebruik waar mogelijk en verstandig.
- Zorg voor een goede balans tussen inspanning en ontspanning en tussen werk en privé.
- Koester goede relaties, zij zorgen voor sociale steun en onderlinge zorgzaamheid.
- Pak je kansen als die zich voordoen.
- Luister naar je lichaam: moe zijn is een signaal om rust te nemen.
- Besteed dagelijks bewust tijd aan een gezonde lage ademhaling.
- Heb realistische verwachtingen en zorg dat je flexibel kunt omgaan met tegenslag (denk positief). Doe alles wat je doet met aandacht.
Je lijf zorgt voor je, zorg jij ook voor je lijf?
Je lijf zorgt ervoor dat je kunt doen wat je wilt, je hart blijft je leven lang voor je kloppen. Vraag je eens af: geef jij je lijf de goede zorg die het nodig heeft terug als dank daarvoor?
Ook dit is een zin die je tot je mag laten doordringen.
Kijk eens naar de richtlijnen hierboven en vraag je af wat je meer zou kunnen doen. Zo werk je op een positieve manier aan onderhoud en herstel van je stresssysteem, je lijf en je mentale gezondheid. Hier actief mee bezig zijn zorgt voor veerkracht en vitaliteit. Ben je veerkrachtig en vitaal, dan kun je omgaan met de ondermijnende belasting in onze samenleving en krijg je veel meer voor elkaar dan je voor mogelijk had gehouden.
Doe je mee met deze tegenbeweging tegen stress?
Hoe verder?
Krijg je het maar niet voor elkaar om goed voor jezelf te zorgen en een tegenbeweging tegen stress te maken? Het kan heel lastig zijn, dat weet ik uit ervaring. Maar als ik het heb geleerd, kun jij dat ook. Lees in het monsterartikel over stress, overspannen en burn-out hoe het ook voor jou mogelijk wordt.
