In heel korte tijd is ons dagelijks leven ingrijpend veranderd en zijn we teruggeworpen op de essentie van het leven: zorgen voor onszelf en voor de mensen om ons heen. In die volgorde ook. Alleen als je goed zorgt voor jezelf ben je immers in staat om voor anderen te blijven zorgen. Afhankelijk van hoe essentieel je bezigheden zijn, heeft iedereen in meerdere of mindere mate ophokplicht.
De wereld is ineens veranderd
Onze overvolle agenda’s raken leeg, van alles wat moest blijkt ineens niet meer zo belangrijk en wordt gecanceld of voor onbepaalde tijd uitgesteld. Gewoon doorjakkeren is er niet meer bij. Er valt ook veel minder te kiezen dan normaal. Het leven versimpelt en de wereld vertraagt nu de gebruikelijke hectiek onder dwang tot stilstand komt.
We richten ons vooral op werken en zorgen voor jezelf en de mensen om je heen, zo goed als dat mogelijk is binnen onze ophokplicht. Voor veel mensen is het enige uitje boodschappen doen of buiten een luchtje scheppen op plekken waar weinig of geen mensen zijn. Anderhalve meter afstand kunnen houden is heilig.
We onderscheiden ineens ruwweg drie soorten mensen
Op een schaal van braaf tot ongehoorzaam zien we in de eerste plaats degenen die de woorden ‘blijf binnen’ heel letterlijk nemen en zich volledig ophokken, op misschien een hoogst noodzakelijke boodschap na. In de Volkskrant las ik de term ‘de preciezen’ om hen aan te duiden. Het benauwt me om te zien dat mensen het zichzelf in deze tijd moeilijker maken dan echt nodig is. Het is al lastig genoeg.
Degenen die binnen de grenzen kijken naar wat nog wel mogelijk is vormen de tweede groep – de ‘rekkelijken’ volgens de Volkskrant. Dat zijn de mensen die we zien fietsen of wandelen op rustige plekken. Tot die groep reken ik mezelf. Ik hou van mogelijkheden en niet van onmogelijkheden.
De laatste groep noem ik de ongehoorzamen. De schijt-aan-alles-kop-in-het-zand mensen, want het gaat tenslotte maar om een griepje. Zij houden met niemand rekening en gaan volledig hun eigen gang.
Deze drie groepen bediscussiëren elkaar fel en verklaren elkaar voor gek. Ach, ieder heeft zijn eigen waarheid. Welke waarheid iemand ook aanhangt, onze levens zijn versimpeld: terug bij de essentie.
Versimpelen, vertragen en verstillen
Alleen al het woord ‘versimpelen’ brengt iets teweeg in mijn hoofd. Er ontstaat een soort helderheid en een gevoel van ‘ja, dàt is precies waar ik behoefte aan heb, een simpel leven en ruimte in mijn hoofd’. Herken je dat?
De grootste druk is de druk die we onszelf opleggen. Ongemerkt maken we ons leven soms zo ingewikkeld. We voegen van lieverlee van alles toe, spullen, activiteiten, contacten om te onderhouden, dingen die we van onszelf moeten en een enorme bucketlist. Veel mensen raken uiteindelijk verstrikt in de complexiteit en veelheid.
Vertragen (= afremmen) en tot stilstand komen geeft ons de gelegenheid om tot rust te komen en op te laden, zodat we daarna vol energie weer verder kunnen. En dat is precies waaraan veel mensen behoefte hadden, maar waar ze in de waan van de dag nooit aan toe kwamen. Nu helpt de situatie ons. Zoals gewoonlijk zie ik mogelijkheden, ik ben immers zo’n rekkelijke.
In de natuur is de winter een periode van verstilling. Van oudsher was de winter voor ons mensen een periode waarin alles langzamer gaat, van je terugtrekken, reflecteren op wat was en je voorbereiden op de periode ná de winter. Met het voortschrijden van de ontwikkeling van onze maatschappij is dat verdwenen. Winter of zomer, we rennen in alle seizoenen door in hetzelfde tempo.
Willen we verstilling, dan vinden we die alleen nog, als we bewust de tijd nemen.
Het piept en kraakt
Op dit moment grijpt de natuur in en worden we door de omstandigheden gedwongen om onder ogen te zien wat er eigenlijk al knaagde.
Het piept en kraakt in talloze gezinnen nu wij verplicht zijn veel tijd in elkaars nabijheid door te brengen. Of juist alleen, want het kan ook flink piepen en kraken als je jezelf tegenkomt.
Relatieproblemen
Op de radio hoorde ik de term ‘familiaire ophokplicht’. Slechts een paar maanden geleden zou dit onze wenkbrauwen vragend hebben doen rijzen. Nu hoef ik niets meer uit te leggen.
Volgens deskundigen leidt de familiaire ophokplicht tot een hoos aan relatieproblemen met onder andere veel echtscheidingen als gevolg.
Ik vrees dat zij gelijk hebben. Er wordt flink geschud aan de boom en al het aangevreten, beurs en rottend fruit valt op de grond.
Goede relaties zijn van ongekend belang en in crisissituaties is dat duidelijk voelbaar. De relatie met je partner, maar ook relaties met je kinderen en andere mensen om je heen. En vergeet vooral niet de relatie met jezelf. Al wat niet gezond is, valt nu onmiskenbaar door de mand.
Hoe ontdek je wat er gehoord wil worden?
Om te kunnen horen wat gehoord wil worden, kun je de stilte opzoeken. Wordt het stil om je heen, dan wordt het ook stiller in je hoofd. We hebben stilte nodig, net zoals we moeten eten en ademhalen. Stilte is de voeding van je geest.
Is het stil in je hoofd, dan kun je afstemmen op jezelf. Het helemaal niets van de stilte, het ontbreken van afleiding, maakt ook je innerlijk stil. Je komt tot rust, je merkt de signalen van je lichaam op en je kunt luisteren naar wat je lichaam je te vertellen heeft, onder ogen zien wat er is.
In deze stilte ontmoet je jezelf. Waar heb jij behoefte aan, wat heb jij nodig? Diep van binnen weet je het. In de stilte komen de antwoorden en wordt duidelijk welke tegenbeweging jij te maken hebt.
Creatief
Ophokplicht of niet, de stilte kun je altijd opzoeken. Voor zover we niet ziek zijn mogen we naar buiten (volgens mij als rekkelijke). Een stuk wandelen, gewoon zitten op een bankje tussen de weilanden, het hoeft niet zo moeilijk te zijn.
Zelfs als je een ‘precieze’ bent met een druk huishouden zijn er mogelijkheden om je terug te trekken, al is het maar voor korte tijd. Wees creatief. Ben je met de auto boodschappen wezen doen, blijf dan nog even lekker in je eentje in de auto zitten met je ogen dicht. Ook het toilet of de douche volstaan om gedurende een paar minuten je aandacht volledig te richten op jezelf.
Ben je een ongehoorzame, dan heb je waarschijnlijk geen behoefte aan stilte of jezelf tegenkomen. Prima, maar mocht dit eens veranderen…
Het is aan ons wat we ermee doen
Nú is het enige moment om in actie te komen. Het verleden is voorbij, daar kun je geen actie meer nemen. De toekomst is er nog niet, dus ook daar kun je geen actie nemen. We hebben alleen het nu om in actie te komen.
Is de rotte plek te groot, dan kun je ervoor kiezen om nu te stoppen met doormodderen en de eerste stap nu te zetten. Hoe moeilijk het ook is, niets geeft zoveel rust als een genomen besluit. Ik geef enkele voorbeelden:
- Stap bijvoorbeeld naar de rechter als een echtscheiding onvermijdelijk is. Waarom wachten tot na de crisis? De eerste stap in de goede richting is dan alvast gezet en dat voel je meteen.
- Of geef naar je kinderen toe duidelijk je grenzen aan en leg uit waarom je deze stelt. Bewaak je grenzen: tot hier en niet verder.
- Stop met ongezonde vriendschappen die niet gelijkwaardig zijn. Ergernis kost gruwelijk veel energie. Steek je energie in vriendschappen die je voeden, vriendschappen waarin jullie elkaar versterken, vriendschappen waarbij de som van één en één drie is. Dat is ook goed voor de relatie met jezelf.
Zie het als een cadeau, dat je met je neus op de feiten bent gedrukt. Het geeft je immers de kans om nu te gaan bedenken hoe je verder wilt met je leven en de relaties met de mensen om je heen, op een manier waar je wel blij van wordt.
Is er slechts sprake van een beurse plek, ook dan is het nu het uitgelezen moment om te onderzoeken wat die beurse plek heeft veroorzaakt en vooral, wat je kunt doen om te voorkomen dat het (jouw leven) verder wegrot. Beurs fruit is nog heel goed bruikbaar: er worden de lekkerste taarten van gebakken. Maar je moet er wel iets voor doen, die taart bakt zichzelf niet.
Geluk bij een ongeluk
Ik zie deze periode niet alleen als een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Er doen zich plotseling mogelijkheden voor: een geluk bij een ongeluk.
Het doet me goed te zien dat mensen spontaan hulp aanbieden aan wie dat dat nodig hebben. Ondanks dat onze maatschappij de afgelopen decennia steeds individualistischer is geworden, blijkt er maar weinig voor nodig te zijn om de behulpzaamheid weer wakker te schudden nu dat zo hard nodig is. Ons oerbrein laat ons niet in de steek als dat blijkt dat we elkaar, net als in de oertijd, dringend nodig hebben. Daar word ik blij van. Samen staan we sterk.
Ik stel voor om goed gebruik te maken van deze periode, schoon schip maken, nagaan waar je echt voor wilt gaan en staan en daarna door met een
gewijzigde koers. Groot kans dat het dan in een volgende crisis niet meer zo piept en kraakt bij jou.
Het is wat het is en wij kunnen daar niets aan veranderen. Wij hebben wat er om ons heen gebeurt niet onder controle. Het zou verspilde energie zijn om ons ertegen te verzetten. Het is een kwestie van accepteren wat er is, een diepe zucht slaken en loslaten wat we niet kunnen veranderen.
Wel hebben we invloed op hoe we met de ontstane situatie omgaan. Omarmen wat er is en loslaten waar je zolang aan vasthield geeft je de vrijheid om je energie te richten op wat zinvoller is, op wat je wèl kunt bereiken. Je hebt de controle over jezelf om bewust keuzes te maken die je verder brengen, om een tegenbeweging te maken.
Je koers vinden
Ben jij je koers kwijt? Of heb je in de stilte te horen gekregen dat het tijd is voor een nieuwe koers? Weet jij niet zo goed welke vragen je lichaam in de stilte heeft te beantwoorden?
Lees dan verder in het monsterartikel over het instellen van je levenskompas, zodat jij de stand van je zeilen kunt aanpassen en een nieuwe koers kunt kiezen, de koers van jouw eigen levenskompas.
