Omgaan met kritiek is voor velen van ons een dingetje. Mensen reageren op heel verschillende manieren als iemand commentaar op hen levert.
Sommigen leggen de kritiek zonder moeite naast zich neer. Ze halen hun schouders op en gaan gewoon door, zonder er last van te hebben. Voor heel veel anderen ligt dat moeilijker. Waar de een zich van een opmerking niets aantrekt, kan dezelfde opmerking bijzonder pijnlijk zijn voor de ander. Goed om te weten dat je kritiek zo kunt gebruiken, dat je er niet alleen geen last van hebt, maar dat je er ook je voordeel mee doet. Daar gaat dit artikel over.
Last van kritiek
Een negatief oordeel, al dan niet uitgesproken, kan je lange tijd en heel diep raken. Zo kun je je klein of onbegrepen voelen, gekwetst in je schulp kruipen of aan jezelf gaan twijfelen. Als je niet goed kunt omgaan met kritiek, kan het je enorm beperken. Ook kun je je – al dan niet bewust – gaan aanpassen en gedrag vertonen dat eigenlijk niet bij je past of dat over je grenzen gaat.
Dit zie ik bijvoorbeeld vaak bij hoogsensitieve mensen die een grote behoefte aan harmonie hebben. Zij kunnen zich goed inleven en voelen wat een ander nodig heeft. Daarbij gaan ze gemakkelijk aan zichzelf voorbij.
Ook ik heb last gehad van kritiek. Naar buiten toe liet ik het niet merken omdat ik niet zwak wilde overkomen, maar van binnen deed het soms wel degelijk pijn. Intussen heb ik geleerd op een gezondere manier met kritiek en mezelf om te gaan.
Oordelen
Overal om je heen kom je oordelende mensen tegen. Iedereen heeft wel ergens kritiek op. Zelf doe je het ook. Mensen hebben namelijk van nature de neiging om te oordelen.
Hier zijn tal van redenen voor, maar hoe dan ook komt de kritiek altijd vanuit degene die het oordeel velt. Kritiek geeft vooral weer hoe de oordelaar tegen iets of iemand aankijkt. Ieder reageert immers altijd vanuit de eigen normen, waarden en kennis. En dat betekent dat je reageert vanuit beperkte informatie.
Oordelen kunnen je groei en ontwikkeling danig in de weg staan. Dat geldt overigens niet alleen voor het incasseren van kritiek, maar ook als jij oordeelt over een ander. Met oordelen over een ander zet je jezelf op slot. Je staat dan niet meer open en mist nieuwe inzichten die je zou hebben opgedaan als je niet oordeelde. Door minder te oordelen sta je vrijer in het leven.
Kritiek zien voor wat het is
Degene die kritiek levert, staat niet in jouw schoenen en mist dus altijd informatie, waardoor hun oordeel over jou niet volledig passend is.
Als je je dat realiseert, zal kritiek je minder raken en kun je deze zien voor wat het is. Zo kun je het herkennen als het is bedoeld als opbouwend of wordt geuit vanuit bezorgdheid. Of als kritiek die wordt geuit om te voorkomen dat mensen hun eigen pijnlijke punten onder ogen moeten zien – zoals hun gebrek aan eigenwaarde of zelfacceptatie. Kritiek leveren op een ander kan dan een verwoede poging zijn om controle te houden, over de ander, maar vooral over zichzelf. Waarom zou je het dan persoonlijk opvatten?
Hoe dan ook, kritische oordelen zijn lang niet altijd relevant voor jou.
Als je de kritiek kunt zien voor wat het is, kun je het gebruiken in je voordeel. Je kunt eruit pikken waar jij iets aan hebt, het van de positieve kant zien. Zo ziet een ander soms meer omdat jij zelf een blinde vlek kunt hebben voor je eigen gedrag. Kritiek is dan zinvol denkvoer dat je kunt gebruiken om je als persoon verder te ontwikkelen, om het jezelf gemakkelijker te maken, of om je prettiger te gaan voelen. En is een oordeel niet terecht, dan kun je dat met een goed gevoel naast je neerleggen.
5 tips voor omgaan met kritiek
- Krijg je kritiek, maak dan een pas op de plaats. Neem de tijd om na te gaan wat er eigenlijk aan de hand is en wat deze kritiek in werkelijkheid is. Zo voorkom je bovendien dat je een boze of gekwetste reactie geeft waar niemand bij gebaat is.
- Benoem je gevoel, wat de kritiek met je doet. Je gevoel is van jou, daar kan niemand ooit iets op afdingen. Bovendien geeft het de ander de gelegenheid nadere toelichting te geven, waardoor je er anders tegenaan kunt gaan kijken, of zodat je beter het perspectief van de ander kunt begrijpen.
- Realiseer je dat je het nooit iedereen naar de zin kunt maken. Ga daarvoor in ieder geval niet over je eigen grenzen. Zorg dat je je grenzen duidelijk hebt.
- Zorg dat je goed van jezelf weet waar jij voor staat en waar jij voor gaat. Zo wordt het gemakkelijker om dichtbij jezelf te blijven en voorkom je dat je ook nog eens kritiek op jezelf gaat leveren. IJk regelmatig je levenskompas.
- Denk aan wat Shakespeare zei: ‘Luister naar ieders kritiek, maar behoud uw eigen oordeel.’
Hoe verder?
Soms is het nodig eens wat grondiger te kijken naar waarom je doet zoals je doet. Als je dat begrijpt, kun je gemakkelijker je gedrag aanpassen en omgaan met kritiek. Ken jij je grenzen niet goed, of ontbreekt een goed levenskompas? Lees eens verder in de monsterartikelen over succesvol veranderen en over het instellen van je levenskompas.
